GENEL-ÖZEL ANLAM

Apartman-daire ikilisi genel-özel ilişkisi sayılmaz. Yazının altındaki “uyarı” bölümüne bakın.

GENEL –  ÖZEL ANLAM

Kendi türündeki varlıkların tümünü karşılayan sözcükler genel, birini karşılayan sözcükler özel anlamlıdır. Genel anlamlı sözcükler kavram, nesne ya da varlıkları topluca belirtir. Özel anlamlı sözcükler ise nesne, kavram ya da varlıkları tek tek sınırlı anlam boyutlarıyla belirtir.

Sözcüklerin genelden özele ya da özelden genele gidişleri basamaklı bir nitelik taşır.

Örnekler:

Varlık-canlı-bitki-çiçek-gül (genelden özele)

İnce Memed-roman-edebiyat-yazı-sanat (özelden genele)

Ağacın dallarında yaprak yoktu, cümlesinde genel-özel ilişkisi var mı?
UYARI:   Bir sözcüğün genel anlamda mı özel anlamda mı kullanıldığı cümledeki anlamına bakılarak belirlenir:  
Çiçek dalında güzeldir. (genel)
Çiçek sulanmayınca kurudu. (özel)  
Bütün-parça ilişkisi gösteren sözcükler arasında genel-özel ilişkisi aranmaz:   Kitabın beşinci sayfasında ilginç bir fotoğraf var. (genelden özele değil, bütün parça ilişkisi)  
Bu apartmanın dört dairesi henüz satılmadı. (genelden özele değil, bütün parça ilişkisi)  

YILMAZ ELGÜN